Lesja kommune sin kulturpris for 2020 vart i Livsløpsutvalets møte 10/2-2021 tildelt Lesja Historielag. Prisutdelinga foregjekk i  Tunstugu på Lesja bygdemuseum under olsokfesten 29. juli.

Avdelingsleiar ved museet, Ellen Syse ønskte velkomen og leia festen. Vår nyvalde Lesja-ambassadør og lovande sangstjerne, Synne Vorkinn framførte eit par sangnummer før ordføraren fekk ordet.

Ordførar Mariann Skotte gjekk inn på historielagets innsats gjennom mange år og hadde mange rosande ord om lagets arbeid med bevaring og formidling av lokalhistoria. Leiaren i laget, Einar Morken og tidlegare leiar Oddvar Romundset vart kalla fram og mottok ein flott diplom og blomster frå ordføraren. Deretter var det helsing og gratulasjon frå leiaren for eigarstiftinga i Lesja Bygdemuseum, Einar Utgaard. Han påpeika den store plassen historielaget har og har hatt i kulturvernarbeidet i Lesja og roste det gode samarbeidet med museet i alle år.

Avdelingsleiar i Gudbrandsdalsmusea, Ellen Syse roste også det gode samarbeidet, og uttrykte glede over at historielaget no har fått kontorlokale i museet. Da ligg det godt til rette for vidare samarbeid. Ho helsa også frå direktøren i Gudbrandsdalsmusea, Øystein Rudi som også ønskte historielaget til lykke med kulturprisen. Leiar i Gudbrandsdal Historielag, Torveig Dahl bar fram helsingar og takka for det gode samarbeidet både som leiar av regionlaget og som tidlegare direktør for Gudbrandsdalsmusea.

Oddvar Romundset takka for kulturprisen og for hyggelege ord og helsingar. Han såg kulturprisen som ei markering av at det i år er nøyaktig 40 år sidan Lesja Historielag  vart stifta. Han tok utgangspunkt i formålsparagrafen for Lesja Historielag og gav eit oversyn over kva laget har arbeidd med i desse 40 åra. Han framheva den store dugnadsinnsatsen som er lagt ned og kor sentral plass Odd Reidar Hole har hatt i laget både som dugnadsmann og ideskapar. Odd Reidar mottok ein blomsterbukett på vegne av alle dugnadsfolk, både dei som er med oss enda og dei som er gått bort.

Einar Morken, Oddvar Romundset, Odd Reidar Hole og Torveig Dahl

Deretter fekk leiaren i laget Einar Morken ordet. Han takka også for kulturprisen og gode ord, og retta ein særleg takk til den avgåtte leiaren, Oddvar Romundset,  for innsatsen i laget. Einar Morken ønskte han lykke til med sitt nye verv som redaktør for årboka og overrekte han ein blomsterbukett.

Til avslutning song Synne Vorkinn eit par av sine mest kjente songar om heimlengt og det å vera 16 år. Synne legg både som låtskrivar og artist stor vekt på å bruke sitt eige språk og sin eigen Lesja-bakgrunn, og det er sjølvsagt noko som går rett til hjartet åt oss historielagsfolk.

Etter programmet serverte Lesja Bygdekvinnelag nydeleg rømmegraut med flatbrød og nordistugupysje, og til slutt kaffe og ei gedigen marsipankake. Folk gav seg god tid, og praten gjekk livleg rundt borda til langt på kveld.

Som for mange andre lag og foreiningar er aktiviteten i historielaget noko hemma av smitteverntiltak. Vi har ikkje arrangert kveldsseto etter 10. mars og årsmøtet 2020 vart utsett til i mai. No er også årsmøtet for 2021 utsett på ubestemt tid, men vi tek sikte på å avvikle det så snart det let seg gjera utan å koma i konflikt med smittevernreglar. Heldigvis har vi i Lesja vore forskåna frå coronasmitte så langt, og no er vaksineringa godt i gang, så da får vi håpe at livet snart er attende i vante former!

Ikkje all aktivitet i historielaget er blitt hemma av coronaen. Omvisninga på Lorkvenna gjekk som normalt sist sommar, og besøkstala har aldri før vore så høge! Årboka kom også ut til jul som normalt. I løpet av året vart det klart at Tor Einbu og Odd Reidar Hole ønskte å tre ut av skriftnemnda etter ein imponerande innsats gjennom mange år. Skriftnemnda er «sjølvrekrutterande», og vart komplettert med Peder Bjorli og Marit Tordhol. Hans Enstad, Rolf Sørumgård og Oddvar Romundset held fram.  Inntil vidare tek Oddvar over som redaktør etter Tor.

Verkensstugu på Filling fekk også ei dugeleg oppgradering sommaren 2020. Den er nå inngjerda med flott skigard av vyrkje vi fekk levert av Rune Nørstegård. Tomta er tilrettelagt som rasteplass både ute og inne, Der er bord og benker, bålpanne og kokekar. Det som står att er skilting og informasjonstavler, noko vi håpar å få på plass i løpet av sommaren.

Vi er både stolte og glade for enda ein gong å kunne legge årboka for Lesja historielag ut for sal. Boka er nr. 37 i rekkja av årbøker, og er smidd over same lesten som dei tidlegare bøkene. Her er ei gode blanding av forteljingar frå «gamle dagar»og meir fagleg funderte artklar fortald i eit folkeleg språk.

Skriurennet på Lesjaskog var ei storhending i si tid. Kvar påskelaurdag samle det ein stor del av den norske alpineliten og publikum frå store område til ein skifest utan like. Hans Enstad har samla mykje av historia om dette rennet i ein rikt illustert artikkel. Frå dagboka til Marie Traasdahl får vi eit innblikk i travle kvardagar i Tråsådalen det andre krigsåret og Tor Nørstegård har ei fornøyeleg lita historie som mor hans opplevde under krigen. Astrid Brekken fortel reflektert om sitt tilhøve til heimgarden og jordbruket og Mette Hole fortel opplevd om stiftinga og framveksten av av eitt av dei mest sentrale kulturlaga i bygda, Lesja Sangkor, som no er 75 år.

Lesja er ei fjellbygd, og lesjingane har nytta fjellet langt vidare enn dagens kommunegrenser tilseier. Dette er tema som Tor Einbu og Oddvar Romundset er inne på med kvar sine utgangspunkt. Lesjingar har i farne tider sett sitt preg på Grøvudalen og Torbudalen i Sunndal kommune. Reindriftssamen Thorkel Finn farta i si tid over dei fleste fjellområda kring Lesja, han var ein fargerik person som fekk ein tung lagnad. Torbjørn Torstad fortel om korleis han i nyare tid under ein jakttur på strabasiøst vis greidde å berge nokre sauer som var snødd inne på fjellet. Fjell er også sentralt i artikkelen som  Anders Romundset har skrive om vår aller eldste historie. Det er historia om da Lesjabygda kom fram i dagen etter å ha vore nedisa i mange årtusen. Dette er ei svært dramatisk historie, og han fortel om dei  spora vi kan sjå etter dette i terrenget den dag i dag!

Skulehistoria for Lesja er enda ikkje skriven, men Rolf Sørumgård og Ola-Jo Botheim tek for seg ein del av denne historia som er lite kjent. Det er historia om da Gudbrandsdalen Amtsskole og Nordre Gudbrandsdalens lndbruks- og husmorskole heldt til i Lesja. Der fekk ungdommar frå bygda ein sjanse til å skaffe seg kunnskap i ei tid da vidare skulegang ikkje var lett tilgjengeleg. Mange talentfulle ungdommar måtte reise ut for å realisere sine evner slik som Ola Halsteinstande og Karl Løkke som Oddvar Romundset skriv om. Andre vart viktige tradisjonsberarar i heimbygda. Ein slik tradisjonsberar frå nyare tid var Martin Bø som Per Jordhøy skriv om.

Gamle dagar kan vera så mangt, og 1950-talet er for dei fleste i dag blitt «gamle dagar». Syver Nøstebø ser attende på barndommen sin på Lora på 1950-talet og fortel om vinteraktivitetar og julefeiring med sine gleder og sorger slik det var for han den gongen.  Vi reknar med at han neste år vil koma attende med barndomsminne frå sommarhalvåret. Som ei helsing frå gamle dagar mottok  bygdemuseet i haust tre trefigurar som Ragnvald Einbu skar ein gong i mellomkrigstida. Dette var for oss ukjende  arbeid av den store målaren og trekunstnaren frå Lesja. Artikkelen har med bilde av figurane og omstenda omkring gåva blir fortalt.

Da er vel det meste nemnt bortsett frå dei faste postane med rapportar frå årets sesong på Lorkverna og på bygdetunet, minnegåver, og samandrag av årsmeldinga. Da står berre att det mest vemodige ved årets årbok. Mangeårig redaktør for årboka, Tor Einbu, har bestemt seg for at dette blir den siste årboka frå hans hand. I ein artikkel illustrert med Widerø-bilde frå 1952 oppsummerer han sine erfaringar som redaktør og takkar for seg. Lesja Historielag vil rette ein stor takk attende for den store kulturinnsatsen Tor har gjort for laget og for bygda. Ikkje utan grunn er han forlengst utnemnd til æresmedlem i Lesja Historielag.